SAU KHI CÓ THAI MỚI KHỞI TỐ, CÓ ĐƯỢC ÁP DỤNG TÌNH TIẾT GIẢM NHẸ?

Bộ luật Hình sự hiện hành quy định rõ phụ nữ đang có thai là một trong các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Vậy, trường hợp sau khi bị khởi tố người phạm tội mới được xác định là có thai có được áp dụng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không?

1. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hiện nay

Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là một trong những nội dung thể hiện tính nhân đạo của pháp luật. Các tình tiết này giúp cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể giảm đi, là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội.

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hiện nay được quy định rõ tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017, bao gồm:

• Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
• Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
• Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
• Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
• Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
• Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
• Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
• Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
• Phạm tội do lạc hậu;
• Người phạm tội là phụ nữ có thai;
• Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
• Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
• Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
• Người phạm tội tự thú;
• Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
• Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;
• Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
• Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
• Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.

Trường hợp người phạm tội có một trong các tình tiết nêu trên sẽ được xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Lưu ý, với các tình tiết giảm nhẹ là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt.

2. Có thai sau khi khởi tố, có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ?

Căn cứ theo khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 nêu trên, người phạm tội là phụ nữ có thai là một trong các tình tiết được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Đồng thời, tại Công văn 212/TANDTC-PC đã đưa ra giải đáp về trường hợp sau khi bị khởi tố bị cáo mới có thai thì Tòa án có áp dụng tình tiết “Người phạm tội là phụ nữ có thai” không? Theo đó, Tòa án nhân dân tối cao nêu rõ, tại điểm n khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự không phân biệt người phạm tội là phụ nữ có thai tại thời điểm phạm tội hay trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự.

Do vậy, trường hợp sau khi bị khởi tố bị cáo mới có thai thì Tòa án vẫn áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Người phạm tội là phụ nữ có thai” đối với bị cáo.

3. Nguyên tắc áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự thế nào?

– Trường hợp có nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, tòa án có thể xem xét đưa ra quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất hoặc chuyển sang một hình phạt khác nhẹ hơn.

– Trường hợp xử phạt dưới dưới mức thấp nhất toà án phải nêu được lý do và tuân theo những quy định tại Điều 54 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017, theo đó:

+ Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự.